EBS Danışmanlık şirketi kurucusu Erol Şahin, CRI Türk’te Samet Demir’in hazırlayıp sunduğu “Ekonomi Basını” programına konuk oldu. Şahin, otomotiv sektöründeki son gelişmeleri değerlendirdi.
Erol Şahin, nisan ayındaki satışların düşüşünü, son haftalardaki fiyat artışlarını, ÖTV’nin otomotivdeki payını ve ikinci el otomobil piyasasındaki gelişmeleri yorumladı.
Şahin’in açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
“Satışların düşmesindeki sorun tedarik sorunu. 2018-2019 yılında dünyada 100 milyon üretim yapılmıştı. En büyük pazar da Çin olmuştu. Pandemi ile birlikte pazardaki üretim adetlerinde düşüş başladı. 2020’de bu 65 milyon adede düşmüştü, 2021 ile 75 milyonda kapattı. 2022 yılında da 80 milyon civarında kapanacak gibi görünüyor. Bu da tedarikteki sıkıntıdan kaynaklanıyor. Tedarikteki sıkıntı da çip sıkıntısı ve metallerde yaşanan sıkıntı.
OTOMOBİL FİYATLARINDAKİ ARTIŞ
Şu ya da bu marka bu kadar zam yaptının ötesinde çoğumuzun tebssümle baktığı Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) rakamlarından bakalım duruma. TÜİK rakamlarına göre ilk dört aylık dönemde dizel otomobil fiyatlarına gelen artış yüzde 30,3. Benzinli araçlarda ise yüzde 20. Bu bile gelinen noktanın ne kadar ürkütücü olduğunu gösteriyor. Otomotiv sektörü diğer sektörlerden biraz farklı çünkü üzerlerinde çok ağır bir vergi yükü var. Bugün ülkemizde satılan her 100 otomobilin 70 tanesi yüzde 80’lik ÖTV dilimine girdi. Yani 100 liralık aracın üzerinde ÖTV miktarı 80 lira. Bunun üzerine dünyada eşi ve benzeri olmayan şekilde verginin vergisini alıyoruz. Yani KDV alıyoruz. Bunu üzerine koyduğunuz zaman aracın vergisi yüzde 110’a ulaşıyor. Bin liralık bir artış size 2 bin 200 lira olarak yansıyor. Bu da fiyatları yukarı çeken önemli bir etken haline geldi.
ÖTV İNDİRİMİ VE MATRAH GÜNCELLEMESİ BEKLENTİSİ
ÖTV olayı 1999 depreminden sonra çıkmıştı ortaya. Yaklaşık 24 yıldır üzerimizde olan bir durum ve bugüne kadar sadece 2 kez geçici indirim yapıldı. ÖTV indirimi sanki her iki senede bir yapılıyor gibi bir durum estiriliyor ama öyle bir şey yok. İlki 2009 yılında yapılmıştı kısa bir dönem sürmüştü. Sonuncusu ise 2018 yılının Kasım-Aralık döneminde başlayıp 2019’un Haziran ayına kadar süren bir dönemdi. Orada da 2018 yılının yazında döviz kurunun artmasıyla otomotiv pazarı ciddi anlamda düşmüştü. Kasım ve Aralık ayında bir ÖTV teşviki gelmişti. Bu dönemde de aksine pazar büyümemiş daralmıştı. O zaman da demiştik ÖTV’nin indirilmesi tek başına yeterli değil diye. Burada önemli olan alım gücünüz. Bunun için önce faizlerin düşük olması gerekiyor. Kredi vadelerinin daha uzun olması gerekiyor. Yakın dönemde ÖTV teşviki ya da indirimi olacağını düşünmüyorum.
“MATRAH GÜNCELLEMESİNİN AYLIK YAPILMASI GEREKİYOR”
ÖTV matrahının yüzde 45 diliminde bir tane bile araç yok şu anda. 50’lik diliminde ocak ayında yüzde 7,8’lik pay vardı. Şubat ayında 50’lik dimin payı yüzde 2’ye düştü. Mart ayında 80’lik dilim yüzde 64,6’ya çıktı 50’lik dilim sizlere ömür. Nisan ayında yüzde 80’lik dilimin payı yüzde 72’ye çıktı. Matrah güncellemesinin aylık olarak yapılması gerekiyor.
İKİNCİ EL SATIŞLARDA 10 YAŞ ÜSTÜ GERÇEĞİ
Satılan araçların yüzde 60’dan fazlası 10 yaşın üzerinde. Burada 5 yaşlık gruptaki bazı rakamların yüksek kalması yeni araç tedarikindeki sıkıntının işareti aslında. Yeni araçlarda tedarik sıkıntısı yaşandığı için 1 yaş ve 2 yaş grubundaki araçların satışları da yüzde 9 pay alıyor. Bu tamamen tedarik sıkıntısından kaynaklanıyor. Yüzde 60’lık dilime girdiğimiz zaman farklı hikâyeler var. Satılan her iki otomobilden biri 15 yaşın üzerinde. Hatta her 10 taneden 4 tanesi 20 yaşın üzerinde. 20 yaş dediğimiz kuş serisi doğanlar, şahinler, kartallar otomobiller. Yani üretimi 23 sene önce bitmiş olan, emniyet kemerleri varla yok arasında olan ABS’si olmayan araçlardan bahsediyoruz. Bunlar satılıyor Türkiye’de. Türkiye’de 14 milyon otomobil kayıtlı. Bunların yüzde 10’u kuş serisi ve Toros’tan oluşuyor. Yolların en çok bulunan otomobili Şahin, ikinci sırada Toros ve üçüncü sırada Doğan var. Bu ülkenin en çok bulunan araçları bunlar. Tablo ekonominin bir göstergesi. Bu araçlar 2018 yılında hurda indiriminde hurda olarak verilen araçlardı. Hurda indirimindeki sınır 11 yaştı. Bugün 20 yaşındaki araçlar 100-150 bin TL fiyattan satılıyor.”
