CRI Türk Dış Haberler Servisi
Ankara’nın Suriye’nin kuzeyine müdahale hazırlığı üç büyük etki altında şekilleniyor: Rusya’nın Ukrayna’da yürüttüğü ‘özel operasyon’ ile NATO genişleme hamlesinin yarattığı “pazarlık ortamı”, 2023 seçimleri ve ekonomik kriz.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 23 Mayıs pazartesi günü “Hazırlıklar bitince operasyona başlayacağız” çıkışını yaptı. Bu açıklamadan iki gün sonra İsveç ve Finlandiya heyetleri NATO genişlemesi sürecinde Türkiye’nin kaygılarını görüşmek üzere Ankara’ya geldi. Perşembe günü ise Suriye’ye yeni operasyonun görüşüldüğü Milli Güvenlik Kurulu (MGK) toplandı.
HEDEF: SINIR BOYUNCA 30 KM DERİNLİK
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suriye’nin kuzeyinde PKK/YPG’nin etkinlik alanını daraltmayı hedefleyen dördüncü harekâtın hedefinin “30 kilometre derinliğinde güvenli bölge oluşturmak” olduğunu ilan etti. Ankara’nın gündeme getirdiği bu hedef aslında yeni değil. 2019 yılında Barış Pınarı Harekâtı’nda da Suriye sınırının tamamında ve 30 kilometre derinliğinde bir bölgeden YPG’nin çıkarılması planlanmıştı. Evdeki hesap dış konjonktür tarafından sınırlanmıştı. Operasyon, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) araya girmesi ve Rusya’nın YPG’yi belli bölgelerden çıkarma sözü vermesine üzerine durdurulmuştu. O dönem ABD ile imzalanan Ankara Mutabakatı ve Rusya ile imzalanan 10 maddelik Soçi Mutabakatı’nın gereklilikleri yerine getirilmedi.
Barış Pınarı Harekâtı’ndan sonra ise YPG’nin kontrol ettiği bölgelerde kökleşme ve gerçek bir idari sistem kurmak için çabaları arttı. ABD, Irak’ın kuzeyi ile Suriye’nin kuzeyini fiilen birleştirmek için yoğun çaba gösterdi. ABD Dışişleri mensupları, Suriye’deki YPG’nin öncülük ettiği Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile Irak’ın kuzeyindeki özerk yönetim arasındaki sorunları çözmek için yoğun çaba sarf etti. Son olarak ABD Dışişleri Müsteşarı Victoria Nuland, SDG altındaki bölgelerin yaptırımlardan muaf tutulmasını öngören bir lisans çıkarmaya hazırlandığını duyurdu. Böylece ABD’nin bir sonraki adıma; Suriye’de özerk ve federatif bir sistemi kurumsallaştırmaya hazır olduğu anlaşıldı.
RUSYA’NIN HAMLELERİ BELİRLEYİCİ
Rusya 30 Eylül 2015’te Suriye savaşına resmen dâhil olarak Suriye savaşındaki gidişatı kökünden değiştirmişti. Rusya’nın “büyük güç arenasına dönüşü” olarak bakılabilecek bu olay, Suriye’de kesin sonuçlar ortaya çıkardı. Moskova Doğu Akdeniz’de kalıcı kazanımlar elde etti. En önemlisi, Orta Doğu’da ABD’nin tek başına at koşturduğu dönem sona erdi. Rusya’nın Ukrayna müdahalesiyle ise Avrupa’da yeni bir cephe açılırken Suriye’de donmuş şekilde bekleyen çatışma hatları da yeniden ısınmaya başladı. Rusya’nın SDG’yi ABD’den koparma politikası başarılı olmadı. İşte bu ortamda Ankara sınırdan PKK/YPG tehdidini 30 kilometre derine süpürmek için bir kez daha harekete geçti.
ABD VE RUSYA’NIN OLASI OPERASYONA TEPKİSİ
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, “Yeni bir harekât bölgede istikrara zarar verecek, ABD’li birlikleri ve IŞİD’e karşı yürütülen mücadeleyi tehlikeye atacaktır.” sözleriyle Washington’un tutumunu açıkladı. Pentagon sözcüsü John Kirby ise 'Çok endişeliyiz. SDG güçleriyle temas halindeyiz. Bu operasyonun birçok konuda olumsuz etkisi olacaktır.' dedi.
RT Arapçaya konuşan Rusya Dışişleri Sergey Lavrov ise mevcut duruma ilişkin, “ABD askerleri, hâlâ Fırat Nehri'nin doğu yakasının büyük bölümünü işgal ediyor. Orada sözde devlet kurmaya çalışıyorlar, bölünmeyi destekliyorlar ve bölgedeki Iraklı Kürtlerin bir kısmının duygularını kullanıyorlar.” tespitinde bulundu. Sözlerinin devamında Lavrov, 'Türkiye, tabii bunlara kayıtsız kalamaz. Bu sorunların Suriye'nin bağımsızlık ve toprak bütünlüğüne saygı çerçevesinde çözülmesini istiyoruz.' ifadelerini kullandı.
ABD, terör örgütüne müdahaleye açıktan itiraz ederken Rusya, terörle sorunun Suriye’nin toprak bütünlüğü içinde ve Şam’la diyalog halinde çözülmesi seçeneğine işaret ediyor. Şam’la henüz doğrudan kanalları işletmeyen Ankara ise Rusya ile kurduğu iyi ilişkilerin açtığı kanal üzerinden yeni bir müdahalenin şartlarını olgunlaştırıyor.
