Global Times / Wang Shuo
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron son zamanlarda her fırsatta Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile ilgili memnuniyetsizliğini dile getirdi. Macron, bu ayın başında ABD’yi kendi sanayi sektörüne sattığı fiyattan dört kat daha fazla fiyata enerji ve doğal gaz sattığı için eleştirdi. Macron, “Dostluğun anlamı tam olarak bu değil.” dedi. Macron daha sonra ABD Başkanı Joe Biden’a, nükleer çatışma riski konusunda yorum yaptığında “ihtiyatlı konuşmasını” hatırlattı.
Brüksel’de düzenlenen Avrupa Birliği (AB) Zirvesi’nin tamamlanmasından sonra yapılan basın toplantısında Macron, ABD’nin, kendi iç piyasasına sattığından üç dört kat daha fazla fiyata Avrupa’ya doğal gaz satarak “çifte standartlı” davrandığını söyledi. Hindistan merkezli medya kuruluşu TFIGlobal, 18 Ekim’de, “ABD-Rusya’yı unutun, Fransa ve ABD arasında bir Soğuk Savaş yapım aşamasında” başlıklı bir makale yayınladı.
MACRON’DAN BIDEN’A ÇAĞRI
Batı, Rusya-Ukrayna çatışması sırasında birliğini göstermeye sıkı şekilde çabalarken, Fransa, ABD’nin prestijini korumuyor gibi görünüyor. Bu transatlantik ilişkilerindeki derin çelişkileri ortaya koyuyor.
Bir taraftan Avrupa ve ABD’nin uygulamalı çıkarları büyüyen bir çatışma içinde bulunuyor. Rusya-Ukrayna çatışması yüzünden küresel enerji fiyatları hızla yükseliyor. Maliyetli enerji ithalatı Euro bölgesini artan ticaret açığına sürükledi. Daha kötüsü ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz oranlarını artırmaya devam etmesi, politika düzeltmesi söz konusu olduğunda Avrupa Merkez Bankası (ECB) üzerinde büyük baskı yaratıyor. Euro dolar ile paritesinin altına düşerek, 20 yıldaki en düşük seviyesine geriledi ve ABD doları ile bire bir değişim oranı sona erdi.
Diğer taraftan, AB ve ABD’nin stratejik hedefleri aynı değil. ABD, egemenliğini korumak için müttefikleriyle birlikte hareket ediyor. Bu, AB’nin amacı değildir. AB, büyük güç rekabetinde taraf olmaya zorlanmaktan ziyade, dış politikasını kendi çıkarlarına dayalı olarak şekillendirmeyi istiyor. Bu, Macron için defalarca Avrupa’nın stratejik özerkliğini dile getirmesinde temel itici güçtür. Ancak Ukrayna çatışması uzadığı için Avrupa, ABD liderliğindeki NATO’ya bağımlılığını artırmaya yöneliyor ve güvenlik garantileri karşılığında ekonomik çıkarlarını feda etmek zorunda kalıyor. Avrupa’nın, ABD’nin, Ukrayna çatışmasının maliyetini sürekli olarak Avrupa’ya yüklemesine izin vermekten başka alternatifi yok gibi görünüyor ve Avrupa’nın stratejik özerkliği büyük ölçüde tehlikeye atıldı.
ABD KARŞITI BİR SAVAŞÇI
Özellikle, ABD bıkıp usanmadan, sadece Rusya’yı zayıflatmayan, aynı zamanda ABD’nin Avrupa üzerindeki kontrolünü güçlendiren Ukrayna krizinin tırmanmasını kışkırtıyor. Bu durum Avrupa’yı büyük ekonomik zorluklara itmenin yanı sıra daha tehlikeli bir savaşın eşiğine sürükledi. Macron’un ABD’ye uyarılarının arkasında, sadece gelecekteki krizlerin yoğunlaşması konusundaki büyük endişeler değil, aynı zamanda Fransa’nın kaderini kontrol edemediği çaresizlik ve birliği güçlendirmesi için Avrupa’ya güçlü çağrısı var. Elbette Fransa’nın “ABD karşıtı bir savaşçı” olarak rol oynamasında kendi sebepleri var. Fransa’nın büyük bir güç özerkliği geleneği vardır.
Fransa her zaman önemi görmeden gelinemeyecek küresel bir bakış açısına sahiptir. Eski Fransa Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle, Fransa’nın bağımsız bir dış politikaya bağlı kalması ve ABD liderliğindeki Batı kampı tarafından tamamen kısıtlanmaması gerektiğini savundu. Bu sebepten, Fransa bir zamanlar NATO’nun entegre askeri komutanlığından çekilme kararı aldı ve Çin Halk Cumhuriyeti ile diplomatik ilişkiler kuran ilk Batılı büyük güç oldu.
Dahası Fransa Avrupa’nın bütünleşmesini savundu. Almanya’nın gücünün artmasının yanı sıra Avrupa borç krizi bir zamanlar Almanya’ya Avrupa’ya liderlik etme şansı sağladı. Eski Almanya Başbakanı Angela Merkel’in siyaseti bırakmasından sonra bu Fransa’ya Avrupa’nın iç ve dış politikasına hâkim olmaya çalışmasına fırsat verdi. Ayrıca Macron’un ilgilenmesi gereken kendi siyasi ihtiyaçları var. Macron, Fransa’nın yeniden canlanmasını kendi sorumluluğu olarak görerek, içerde reformları destekliyor ve Fransa’nın statüsünün dışarıda büyük bir güç olması için çabalıyor. Bu yıl yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminde Macron yeniden seçildi, ancak parlamentoda tam bir avantajı yakalayamadı. Yurt içi reform gündemi muhalefetin engellemesiyle sınırlandı. Bu yüzden Macron’un yönetimini güçlendirmesi için Avrupa’nın bütünleşmesinde ve diğer diplomatik konularda bazı atılımlar yapması gerekiyor.
FRANSA’NIN ABD MEMNUNİYETSİZLİĞİ
Fransa ile ABD veya Avrupa ile ABD arasındaki çelişki daha çok Batı kampındaki bir çelişkidir ve güç ile çıkarların dengesiz dağılımının sonucudur. Fransa’nın ABD’ye yönelik memnuniyetsizliğinin sınırlı bir etkisi vardır. Bu durum, ABD ve Avrupa’nın baskın-bağımlı yapısını değiştirmeyecek, ayrıca ABD’nin egemen sistemine esaslı bir darbe indirmeyecektir. Fransa’nın Batı’nın kurumsal getirilerinden vazgeçmesi de mümkün değildir. Ancak Macron’un ABD konusundaki memnuniyetsizliği az ya da çok transatlantik ilişkilerinde bazı değişkenler getirecektir.
Örneğin, ABD-AB Ticaret Teknoloji Konseyi (TTC) toplantısı aralık ayında yapıldığı zaman iki taraf birbiriyle koordineli çalışmada daha da zorlanacak. Ayrıca, Avrupa ve ABD elektrikli araçlar alanında bir ticari çatışmaya girdiğinde Almanya kesinlikle Fransa’nın yanında olacaktır, bu Fransa ile Almanya arasındaki derinleşen farklılıkların giderileceği ve Avrupa’nın ABD’ye karşı sert bir tavır oluşturacağı anlamına geliyor. Yalnızca ABD ve Avrupa arasındaki sorunlar gibi görünen meseleler, aynı zamanda şu anda daha büyük güçler arasında giderek karmaşıklaşan ilişkilere belirsizlikler ekleyebilir.
