Abdulrahman Ahmad Alharbi
Suudi Arabistan'ın Çin Büyükelçisi
İnsanlar arasındaki iletişim onların ilişkilerinin tarihsel mirasıdır. Birçok tarihçi ve araştırmacı, Arap Yarımadası’nın Doğu ve Batı arasındaki konumu, Akdeniz ve Uzak Doğu arasındaki antik İpek Yolu ticaret yolları üzerinde yer aldığı göz önüne alındığında, Çin ve coğrafi alanının üçte ikisini Suudi Arabistan Krallığı’nın kapsadığı Arap Yarımadası arasındaki ilişkinin 2,000 yıldan daha önce başladığını iddia ediyorlar. İletişim Arap ve Çin uygarlıkları arasında kültür, gelenek ve görenekler konusunda ortak anlayışın oluşmasına büyük katkıda bulundu. Bu anlayış, ahlakta temsil edilen ortak değerlere, ulusal kimliğin özgünlüğüne, toplum bütünlüğü ve kültürel çeşitliliğe ek olarak her iki uygarlığın birbirine ilişkin derin olumlu bir algı oluşturdu. Şu anda, ikisi arasındaki ortak özelliklerin Suudi-Çin ilişkilerinin modelini oluşturduğu söylenebilir.
Suudi Arabistan-Çin ilişkileri üç temel üzerine kuruludur: karşılıklı anlayış, karşılıklı çıkar ve sağlam güven. İki ülke 1990 yılında diplomatik ilişkileri kurdu. O zamandan bu yana Suudi Arabistan ve Çin arasındaki ilişkiler siyaset, ekonomi, ticaret, kültür, yatırım ve diğer alanlarda işbirliği ve koordinasyonun farklı alanlarında gelişti. Suudi Arabistan Krallığı ve Çin Halk Cumhuriyeti arasındaki ilişkiler yakın ve ayırt edicidir ve iki ülke daha fazla işbirliği ve karşılıklı anlayışa doğru hızlı ve gelişen bir rotada ilerliyor. Bu ilişkiler aynı zamanda dünyada meydana gelen gelişmelerle uyumlu olmakla da nitelendirilir.
ÜÇ ÖNEMLİ DÖNÜM NOKTASI
İki ülke arasındaki bu önemli dönüm noktası, Suudi Arabistan-Çin ilişkilerinin 1990 yılında kurulmasından bu yana üç aşamada özetlenecek. 1990’lı yılların sonundan şimdiye kadar olan ilk aşamada Suudi Arabistan ve Çin arasındaki ilişkilerin iyileşme hızı arttı ve iki ülke yetkilileri arasındaki üst düzey ziyaretler Kral Abdullah bin Abdülaziz’in Ekim 1998’de veliaht prens iken yaptığı ziyaretle zirveye ulaştı. Kral Abdullah bin Abdülaziz Ağustos 2005’te kral olduktan sonra Ortadoğu bölgesi dışına yaptığı ilk ziyaretinde Ocak 2006’da Çin’i bir kez daha ziyaret etti. Bu, 1990 yılında Suudi Arabistan ve Çin arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasından sonra bir Suudi kralının Çin’i ilk ziyaretiydi. Ayrıca Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Veliaht Prens Sultan Selman bin Abdülaziz El Suud’un daveti üzerine cumhurbaşkanı yardımcısı olduğu Haziran 2008’de Suudi Arabistan’ı ziyaret etti.
İkinci aşamada Kral Selman bin Abdülaziz El Suud 1999 yılında Riyad bölgesi valisi olduğunda Çin Halk Cumhuriyeti’ni ziyaret etti. Ve Kral Selman bin Abdülaziz El Suud ikinci ziyaretini Mart 2017’de veliaht prens olduğu 2014 yılında yaptı. Kral Selman bin Abdülaziz El Suud üçüncü ziyaretini Mart 2017’de, Cumhurbaşkanı Xi tarafından Büyük Halk Salonu’nda kabul ettiğinde yaptı ve ziyareti sırasında Suudi Arabistan ve Çin arasındaki ikili ilişkilerin seviyesi ve ortak işbirliğinden gurur duyduğunu belirtti. Kral Selman bin Abdülaziz El Suud, Suudi Arabistan ve Çin’in içinden geçtiği ve iki ülke arasındaki yakın bağların güçlenmesine büyük fırsat yaratan önemli ekonomik dönüşümlere atıfta bulundu. Kral Selman bin Abdülaziz El Suud, ‘’Suudi Arabistan ve Çin arasındaki stratejik işbirliğinin, küresel tehdit olarak aşırılık ve terörizmle mücadelede uluslararası çabalara ve uluslararası barış ve güvenliğin sağlanmasına katkıda bulunacağını umuyoruz’’ dedi. Kral Selman bin Abdülaziz El Suud, iki ülke arasındaki ilişkilerin özellikle ekonomik alanlarda olmak üzere daha kapsamlı alanlara ve ufuklara taşınmasını sabırsızlıkla bekliyordu.
Üçüncü aşamada Cumhurbaşkanı Xi, 2016 yılında Suudi Arabistan’a tarihi bir ziyarette bulundu ve Kral Selman bin Abdülaziz El Suud ile görüşmesi sırasında iki lider Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakan Muhammed bin Selman ile Çin Başbakan Yardımcısı Han Zheng başkanlığında üst düzey ortak komite oluşturulması konusunda anlaştı. O zamandan bu yana Suudi Arabistan-Çin ilişkileri, üst düzey ortak komite ilişkilerin temelinin güçlenmesine büyük katkıda bulunduğuna ve her alanda ikili büyümeyi desteklediği için istikrarlı büyümeye ve gelişmeye tanıklık etti.
VİZYON 2030 ÇİN’İN İNİSİYATİFİ İLE UYUMLU
Üst düzey Suudi-Çin ortak komitesi uluslararası ilişkilerde benzersizdir ve en başta ‘’Suudi Vizyonu 2030’’ ve Çin’in Kuşak ve Yol İnisiyatifi (BRI) arasındaki uyum olmak üzere sonuçta iki ülkenin karşılıklı çıkarlarına öncülük eden Suudi Arabistan ve Çin arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesinde olumlu rol oynayan bir grup faktör vardır. Her iki ülke, iki dost ülkenin çıkarına olan kapsamlı stratejik ortaklığı geliştirmeye katkıda bulunacak uyum ve karşılıklı faydayı yaratma yönünde çalışıyor.
Suudi Arabistan Krallığı, Suudi Arabistan veliaht prensinin desteklediği ve denetlediği ‘’Suudi Vizyonu 2030’’un temsil ettiği stratejik projeyi açıkladı. Bu proje, Afrika, Asya ve Avrupa kıtalarını bağlayan ve yatırım gücünü daha çeşitli ve sürdürülebilir ekonomi yaratmada kullanan uluslararası ticaretin ana motoru olarak konumunu güçlendirmek amacıyla Suudi Arabistan’ın geleceği için oluşturuldu.
EKONOMİK VERİLERİ YÜKSELİYOR
Cumhurbaşkanı Xi, birçok hedefin yanı sıra küresel ticaret ve ekonominin gelişmesi konusunda önemli bir olumlu etkiye sahip olacak demiryolları, karayolları ve ekonomik bölgeler ağı inşa etmeyi amaçlayan stratejik proje BRI’yı 2013 yılında başlattı. Suudi Vizyonu 2030 ve BRI farklı ülkeler arasında ticaret alışverişini artırmayı, mal ticaretinin yanı sıra hizmetler, kültürel, spor ve turizm değişimi için yollar oluşturmayı amaçlıyor. Bundan başka her iki proje uluslararası yatırımlar ve ticaretin hareketine olanak sağlamayı hedefliyor.
Suudi-Çin ilişkilerinin siyasi yönünün önemine rağmen, ekonomik yön her iki taraf için daha da önemli. Suudi Arabistan Çin’in Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesindeki ilk ticaret ortağıdır, benzer şekilde Suudi Arabistan Çin’e petrol ihraç eden ülkeler arasında ilk sırada yer alırken, Çin de Suudi Arabistan’ın ilk ticaret ortağıdır.
Son ekonomik verilere göre, Suudi Arabistan ve Çin arasındaki ticaret hacmi 2022 yılının ilk 10 ayında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 37,4 oranında artışla 97 milyar doları geçti. Ayrıca, Suudi Arabistan’ın bu dönemde Çin’e ihracatı yüzde 45 yükselerek 66 milyar doları aşarken, Çin’in Suudi Arabistan’a ihracatı da yüzde 23,3 artışla 30 milyar doların üzerine çıktı. Suudi Arabistan ve Çin, küresel Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’nın (GSYİH) yüzde 85’ini ve dünya ticaret hacminin yüzde 70’den fazlasını oluşturan G20 grubunun iki önemli ve etkili üyesidir. İki ülke aynı zamanda birkaç uluslararası ve bölgesel kuruluşların üyesidir ve bu varlıkları iki ülkenin ikili ve uluslararası konularda daha fazla koordinasyonu ve iş birliğini gerektiriyor. Suudi Arabistan ve Çin arasındaki ilişkiler 1990 yılından bu yana güvene, karşılıklı saygıya, ortak çıkarlara ve iş birliğinin desteklenmesine ve bütün alanlarda iş birliğinin geliştirilmesine dayalı olarak yükselme eğilimindedir.
