Rusya Federasyonu Adalet Bakanlığı, ay başında Yahudi Ajansı’na (JAFI) gönderdiği bir mektupta, ülke içindeki tüm faaliyetlerini durdurmasını istedi.
Rusya Adalet Bakanlığının Yahudi Ajansı’nın Rusya’daki temsilciliğini tasfiye etme talebinin ön inceleme duruşması 28 Temmuz’da yapılacak.
Moskova’nın bu hamlesi, İsrail’de şaşkınlık yarattı.
İsrail Başbakanı Yair Lapid, hızla konuyla ilgili toplantı düzenledi. Toplantıya çeşitli bakanlar, Yahudi Ajansı Genel Direktörü ve Dünya Siyonist Örgütü Başkanı ile Başbakanlık ve Dışişleri Bakanlığı üst düzey yetkilileri katıldı.
Toplantıdan çıkan karar, hızla Moskova’ya bir heyet gönderilmesiydi. Ancak Moskova, dün itibarıyla, o heyete giriş izni vermedi!
Peki, nedir bu Yahudi Ajansı ve Rusya neden bu kurumu kapatmak istiyor?
100 YILLIK YAHUDİ AJANSI’NIN GÖREVİ
Yahudi Ajansı 1929 yılında kuruldu. Hedefini “Tüm dünyadaki Yahudi halklarının, mirası ve topraklarıyla bağlantı kurmalarını sağlamak ve gelişen bir Yahudi geleceği ile güçlü bir İsrail’i inşa etmek için onları güçlendirmek” olarak açıklıyor.
Ajans, pratikte, yaklaşık 100 yıldır çeşitli ülkelerdeki Yahudilerin Filistin topraklarına yerleştirilmesi faaliyetini yürütüyor.
Yahudi Ajansı Rusya’daki faaliyetine 1989’da, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) yıkılma sürecinde başladı. O tarihten bu yana binlerce Rus Yahudi’sinin Filistin topraklarına gelişini sağladı.
Kremlin, 33 yıldır Rusya’da faaliyet yürüten bu kuruma “artık yeter” dedi. Peki, neden?
AJANS RUSYA VATANDAŞLARINI FİŞLİYOR
Konu, Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov’a soruldu. Bu kararın “ülkedeki beyin göçünü engellemek için alınıp alınmadığı” soruldu. Peskov, “Bu, beyin göçüyle değil, Rus mevzuatına uyulmasıyla ilgilidir.” dedi.
Mesele sadece mevzuat mı? Yahudi Ajansı’nın 33 yıldır Rusya’da faaliyet yürüttüğüne bakılırsa, sorun mevzuatın ötesinde…
Moskova’nın hamlesinin birinci nedeni, Yahudi Ajansı’nın yürüttüğü faaliyetin “ağır bir istihbarat faaliyeti” niteliğinde oluşu gibi görünüyor. Zira Yahudi Ajansı’nın İsrail’e götürülecek Yahudiler üzerinde çalışması, nihayetinde bir nevi Rusya vatandaşlarını fişlemesi demek. Moskova’nın, Yahudi Ajansı’nın faaliyetin bu yönünün artmış olmasından rahatsızlık duymuş olabileceği olasılıklar içinde.
Diğer yandan savaş koşullarında Yahudi Ajansı’nın Rusya vatandaşı Yahudileri İsrail’e taşıması, aynı zamanda sermaye taşıması anlamına da gelmektedir. Yaptırım altındaki Moskova, elbette bunu önlemek isteyecektir. Bu da kapatma kararının ikinci nedeni gibi görünüyor.
BENNETT-LAPID FARKI
Öte yandan, Kremlin’in, yeni İsrail yönetiminden rahatsızlığı da Yahudi Ajansı’nın kapatma hamlesinin üçüncü nedeni olasılığı taşıyor. Çünkü önceki İsrail Başbakanı Naftali Bennett ile şimdiki İsrail Başbakanı Yair Lapid arasında Rusya-Ukrayna savaşına dair hem dün hem de bugün görüş ayrılığı var. Lapid, Bennett kabinesinde dışişleri bakanıyken de farklı tonda açıklamalar yapıyordu.
Örneğin, İsrail Başbakanı Bennett Ukrayna kriziyle ilgili açıklamalarında Rusya’nın ismini anmazken, bugünün Başbakanı dünün Dışişleri Bakanı Lapid “Rusya’nın saldırılarını kınamış ve Moskova’nın rolüne dikkat çekmişti.”
İsrail Dışişleri, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun (BMGK) Rusya’yı İnsan Hakları Konseyi üyeliğinden çıkarması sırasında da ön almış ve kararda lehte oy kullanmıştı. Rusya Dışişleri buna tepki gösterip, İsrail’i “Ukrayna’daki durumu kullanarak uluslararası toplumun dikkatini Filistin meselesinden çekmeye çalışmakla” suçlamıştı.
“YAHUDİ HİTLER” BOMBASI
İşte o süreçte, Rusya-İsrail ilişkilerinin ortasına bir de “Yahudi Hitler” bombası düşmüştü.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, mayıs başında bir İtalyan televizyonuna verdiği demeçte şöyle demişti: “Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski’nin Yahudi olduğunu söylüyorlar. Bana göre Hitler’in de Yahudi kökleri vardı. En büyük Yahudi karşıtları, Yahudilerdir.”
Bu açıklamaya İsrail sert tepki gösterdi.
Üzerine Rusya Dışişlerinden ikinci bomba geldi. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, İsrailli politikacıların enformasyon kampanyasını şişirdiğini belirterek, “Onların duymak istemeyeceği bir şeyi söyleyeceğim. Belki ilgilenirler. Ukrayna’da İsrailli paralı savaşçılar, Azak militanlarıyla omuz omuza bulunuyor.” dedi.
Putin ile Bennett’in görüşmesi sonrası İsrail tarafının yaptığı açıklamada “Putin’in Lavrov’un ifadesi nedeniyle Bennett’ten özrü dilediği” savunulurken, Kremlin’den yapılan yazılı açıklamada özre değinilmiyor, “iki liderin Ukrayna’daki durumu görüştüğü” belirtiliyordu. Hatta iki lider 9 Mayıs tarihinin iki ülke halkları açısından önemine de değinmiş, Putin Nazilerin öldürdüğü altı milyon Yahudi’nin yüzde 40’ının SSCB vatandaşı olduğunu belirtirken, Bennett de “Kızıl Ordu’nun Nazizm’e karşı zafere olan belirleyici katkısına” dikkat çekmişti.
RUSYA, SURİYE’YE SALDIRAN İSRAİL’E TEPKİ GÖSTERDİ
Bir de Suriye faktörü var elbette. Bunu da Moskova’nın Yahudi Ajansı’nı kapatma hamlesinin dördüncü nedeni olarak not edebiliriz.
Keza, Rusya Dışişleri Bakanlığı, son haftalarda birkaç kez İsrail’in Suriye’deki saldırılarının kabul edilemez olduğu yönünde açıklama yaptı ve İsrail’den saldırılarını durdurmasını istedi.
Suriye’nin Ukrayna’yla diplomatik ilişkilerini kestiği şartlarda, İsrail’in Ukrayna’yı desteklemesi, elbette Rusya’yı Suriye’ye saldıran İsrail’e karşı tepki göstermeye götürecekti…
RUSYA-İSRAİL İLİŞKİLERİNİN GELECEĞİ
İşaret ettiğimiz bu dört neden üzerinde İsrail yeni bir pozisyon alacak mı? Örneğin Yahudi Ajansı Rusya’daki faaliyetinin dozunu azaltacak mı?
Yoksa 28 Temmuz’daki ön inceleme duruşması sonrası işler daha da mı keskinleşecek?
Kuşkusuz Yahudi Ajansı’nın kapatılıp kapatılmayacağı, Rusya-İsrail ilişkilerinin geleceği üzerinde çok önemli bir etken olacak.
Dahası, bunun Lapid kabinesinin geleceğini etkileyecek bir faktör de olabileceğini belirtmeliyiz.
Mehmet Ali Güller
