Çin’in dönem başkanlığında toplanan BRICS’in 14. Zirvesi, tarihe öneme sahip mesajlar içeriyordu. Cumhuriyet gazetesinde önceki gün (25 Haziran) “Demokratik dünya düzeni” başlığıyla yazdım: “Xi Jinping ve Vladimir Putin’in BRICS Zirvesi’ndeki birbirini bütünleyen ‘yeni tip uluslararası ilişkiler sistemi’ ve ‘çok kutuplu devletlerarası ilişkiler sistemi’ oluşturulması mesajları, aslında yeni bir dünya düzenine, ‘demokratik dünya düzenine’ işaret ediyor.”
Ayrıntılar için o makaleyi okumanızı öneririm. Bugün BRICS İş Forumu’nun arkasından yapılan “Küresel Kalkınma Üst Düzeyli Diyaloğu” toplantısına dikkatinizi çekeceğim.
GÜNEY’İN KÜRESEL KALKINMA PROGRAMI
Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, BRICS üyeleri ile bazı kalkınmakta olan ülkelerin yer aldığı diyalogda önemli bir paket açıkladı. Bunlar arasında öne çıkan beşi şunlar:
1) Küresel Kalkınma ve Güney-Güney İş Birliği Fonu’nun kurulması (mevcut Güney-Güney İş Birliği Fonu’nun kapsamı geniletilmiş oldu).
2) Çin-Birleşmiş Milletler (BM) Barışçıl Kalkınma Fonu’na yatırımın artırılması.
3) Küresel Kalkınma Teşvik Merkezi’nin kurulması.
4) Küresel Kalkınma Raporu’nun yayımlanması.
5) Küresel Kalkınma Bilgi Ağının oluşturulması.
Diyalog, bunların yanında Yoksulluğu Azaltma ve Kalkınma İçin Küresel Ortaklık kurulması, Gıda Üretimini Teşvik Etmek İçin Özel Eylem’in başlatılması, Uluslararası Aşı İnovasyon ve Ar-Ge İş Briliği İttifakı’nın oluşturulması, Küresel Temiz Enerji Konusunda Ortaklık, Küresel Sürdürülebilir Orman Yönetim Ağı’nın kurulması, Küresel Kalkınma Uluslararası Forumu’nun düzenlenmesi ve gelişmekte olan ülkeler için 100 bin eğitim ve seminer kotasının sağlanması gibi toplam 32 önlemi içeren bir sonuç listesi yayımladı.
Özetle BRICS, geniş Güney dünyası için kapsamlı bir “küresel kalkınma programı” açıklamış oldu.
KUZEY’İN KÜRESEL ALTYAPI VE YATIRIM ORTAKLIĞI PROGRAMI
Zengin Kuzey ise Güney’in ezilen, yoksul ve kalkınmakta olan ülkeleri için açıklanan bu “küresel kalkınma programının” karşısına, bir gün sonra, kendi programlarını koydu:
Almanya’nın ev sahipliğinde Elmau Sarayı’nda toplanan G7 ülkeleri, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Birleşik Krallık (İngiltere), İtalya, Fransa, Japonya ve Kanada, yeni bir program ortaya koydu: Küresel Altyapı ve Yatırım Ortaklığı.
G7 Liderler Zirvesi’nin ortak basın toplantısında programı duyuran ABD Başkanı Joe Biden, G7’nin bu programla gelişmekte olan ülkelerde sürdürülebilir altyapının sağlanabilmesi için finans yardımı yapacağını belirtti.
Biden, ABD’nin gelecek beş yıl içinde Küresel Altyapı ve Yatırım Ortaklığı programına 200 milyar dolar ayıracağını açıkladı. Biden, G7’nin bu program için ayıracağı toplam finansın da, 600 milyar dolar olacağını belirtti.
İKİ PROGRAM, ÜÇ FARK
BRICS ile G7’nin eş zamanlı ilan ettikleri bu iki programın dört temel farkı var:
1) Programlara iki ayrı dünya ev sahipliği yapıyor: G7, yani emperyalist kapitalist zengin Kuzey’in programı ile yoksul-kalkınmakta olan Güney’in programı…
2) Zengin Kuzey’in programı, kendi küresel sermayesinin ihtiyacı için gelişmekte olan ülkelerin altyapısını güçlendirmeyi merkeze koyuyor. Güney’in programı ile yoksulun ve gelişmekte olanın “kalkınmasını” esas alıyor.
3) Kuzey’in gelişmekte olan ülkelere yatırımı “siyasal şartlara” bağlı; Güney’in yatırımı ise “siyasal şartlara” bağlı değil.
4) Kuzey’in yatırımı, ağırlıklı olarak özel şirketlere, Güney’in yatırımı ise daha çok devlete/kamuya…
Kısacası, 50 yıllık Soğuk Savaş’ın ve kısa süreli tek kutuplu dünyanın ardından ortaya çıkan yeni çok kutuplu dünyada, Kuzey dünyası sömürerek biriktirdiği kendi zenginliğini sürdürebilmenin, Güney dünyası ise kalkınarak halklarını refah içinde yaşatabilmenin mücadelesini yürütüyor…
Mehmet Ali Güller
