Yurttaşlar, Türkiye genelinde ve özellikle İstanbul'da pandemiden bu yana yüksek enflasyonun sebep olduğu yüksek kira fiyatlarından mustarip. Mart ayı enflasyon verilerinin açıklanmasıyla birlikte nisan ayı kira artış oranı da belli oldu. Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı TÜFE'nin 12 aylık ortalamasına göre hesaplanan kira zam oranı, mart enflasyonunun açıklanmasıyla yüzde 70.20 oldu.
Cumhuriyet TV stüdyosuna konuk olan Gayrimenkul Hukukçuları Derneği Başkanı Ali Güvenç Kiraz, artan kira fiyatlarına ilişkin kiracıların başvurabileceği hukuki yolları anlattı.
Kiraz, 'Son iki yılı Türkiye tarihinin en kötü kiracı-mal sahibi ilişkisi dönemi olarak görebiliriz. Şu an 5 bin lira kira vererek bir konutta oturan kişinin taşınmak istediğinde, aynı muhitte 15 bin liradan aşağı konut bulabilmesi imkansız. Genelde kira ödemelerini kişinin maaşının en fazla üçte biri olarak görürüz. Arz-talep dengesi ciddi şekilde bozuldu. 2019 sonrası büyük konut üretimi çok yavaşladı, sektördeki gerileme piyasaya olumsuz şekilde yansıdı. Göçmenlerle birlikte 90 milyona yaklaşan bir nufüsumuz var, bu kadar kişi için her yıl 800 bin konut üretmek gerekir. Yüzde 25 sınırı getirmek gibi önlemler sorunu çözmüyor. Bu her yerden patlayan bir boruya yama yapmaya benziyor' şeklinde konuştu.
Hukuk kiracının yanında
Türkiye Cumhuriyeti yasalarının kiracıyı koruyacak biçimde düzenlenmiş olduğuna dikkat çeken Kiraz, 'Borçlar Kanunu'na baktığımızda, kiracılar beş yıl süreyle en fazla tüfenin 12 aylık ortalaması kapsamında artışla sorumlu. Durum böyleyken ev sahibinin size baskı uygulaması, tehdit etmesi hiçbir şeyi değiştirmez. Ancak konutlarını kaybemek istemeyen kiracılar fahiş zamlara ikna olabiliyor. Beş yılın ardından mal sahibi ‘kira tespit davası' açma hakkını elde ediyor' ifadelerini kullandı.
Ev sahibinden baskı gören kiracı dava açabilir mi?
Kiraz, ev sahiplerinin kiracılara evi tahliye etmesi karşılığında para teklif etmesine ilişkin, 'Kiracının ev sahibinden para talep etmesi ya da ev sahibinin kiracıya para teklif etmesi hukuka aykırı değildir. Kira ilişkisi devam ederken tarafların onayladığı bu tarz bir anlaşma sorun yaratmaz. Ancak gayrimenkul sahibi konutunu satmaya karar verirse ve kiracı bu satıştan pay talep ederse bu hukuk dışıdır. Kiracı ev sahibinden tacize varan bir baskı gördüğünde veya tehdit aldığında elbette dava açabilir. Kira sözleşmesi kapsamında kiracının kullanımına bırakılan mülke ilişkin ev sahibi ‘burası benim' diyerek her istediğini yapamaz' dedi.
Ev sahibi kiracıyı hangi durumlarda evden çıkarabilir?
Türk Hukuku'na göre uzatma sürelerine tabi olan sözleşmeler bitse bile kiracının evden çıkarılamayacağını belirten Kiraz, kiracının evden 'haklı sebeple tahliye' edilebileceğini ifade etti. Kiraz'ın ifadelerine göre, kiracının evden çıkarılabilmesi için şu koşular gerekli:
*Kiracı bir kira dönemi içerisinde iki kez haklı ihtar alırsa,
*Tahliye taahhütünüz varsa,
*Konuta esaslı tadilat ve tamirat yapılacaksa, örneğin kentsel dönüşüme girecekse,
*Sözleşme esasına aykırılık varsa, örneğin terzi olarak kiralanan bir dükkan restorant yapılmışsa,
*İhtiyaç sebebiyle tahliye, örneğin mülk sahibinin bir yakını konuta yerleşecekse,
* Bir kira yılının ardından 10 yıl süre geçmesiyle gerekçe göstermeksizin, 3 ay önceden ihtar vererek tahliye yapılabilir.
Kaynak: Cumhuriyet
