Kahramanmaraş merekezli deprem felaketinin ardından, depremin ekonomi üzerine etkisine yönelik raporlara bir yenisi de BETAM'dan geldi. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırma Merkezi (BETAM) tarafından yapılan araştırmaya göre, depremin Türkiye ekonomsine toplam maliyetinin 77 milyar dolar ila 105 milyar dolar arasında olabileceği tahmin edildi.
GSYH'ye oran olarak yüzde 8,6 ila 11,6 arasında olacağı tahmin edilen maliyetin ise yüzde 80'ene yakınının devlet tarafından karşılanması bekleniyor.
Raporun özeti
Bu araştırma notunda 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremlerin mevcut ve muhtemel ekonomik etkileri incelenmektedir. Yapıların hasar durumlarına göre yeniden yapım, güçlendirme ve tamirat maliyetlerine ek olarak altyapı sermaye stokunun yeniden yapımı ve tamiratı ve enkaz altında kalan eşya ve taşıt kaybı maliyetlerini hesaba katarak depremin yapı ve sermaye stoku üzerindeki etkisinin 66 ila 86 milyar dolar arasında olduğunu tahmin ediyoruz.
Diğer taraftan bölgede yaşanan üretim kaybı, ulusal turizm sektöründeki olası gelir kaybı ve enkaz kaldırma ile ilgili faaliyetlerin ulusal gelir üzerindeki akım etkisini de eklediğimizde, depremlerin toplam maliyetinin 77 ila 105 milyar dolar aralığında gerçekleşeceği sonucuna ulaşıyoruz. GSYH'ye oran olarak yüzde 8,6 ila 11,6 arasında olacağını tahmin ettiğimiz ekonomik faturanın yüzde 80'ene yakın bölümünün devlet tarafından karşılanması beklenmektedir.
Depremlerin stok ve akım üzerinden ulusal ekonomik maliyetini hesapladıktan sonra ekonomik büyüme üzerindeki etkisini ve ortaya çıkan faturanın büyük bir kısmını yüklenecek kamu kesiminin finansman ihtiyacını nasıl karşılayacağını ele alıyoruz. Yeniden inşa için yapılacak ek yatırım harcamalarının büyüme etkisinden depremin GSYH üzerindeki negatif akım etkisini çıkardığımız zaman 2023 yılı büyüme hızının 2,4 ila 2,6 yüzde puan arasında artacağını tahmin etmekteyiz.
Depremin büyüme üzerindeki etkisinin tahmin ettiğimiz seviyelerde çıkabilmesinin gerekli koşulu yapılacak ek kamu harcamalarının ekonomiyi herhangi bir darboğaza sürüklemeden finanse edilebilmesidir. Eylül 2021'den bu yana uygulanan ve ülke ekonomisini daha kırılgan hale getiren para ve maliye politikası GSYH'nin yüzde 6'sına kadar çıkacak yıllık borçlanma gereksiniminin finanse edilmesini kesinlikle zorlaştıracaktır. Rasyonel ekonomi politikaları uygulayacağını ilan eden muhalefetin iktidara gelmesi durumunda ise ilave dış borçlanmanın daha düşük maliyet ve vadelerde sağlanması, böylece yeniden inşa sürecinin herhangi bir ekonomik kriz ya da darboğaz yaşanmadan tamamlanması mümkün gözükmektedir.
