CGTN / Hamzah Rifaat Hussain
Afrika Birliği Örgütü’nün Afrika Birliği’ne dönüştürülmesinin 20. yılını kutladıktan sonra, bu kıtasal örgüt yayınladığı mesajda 2022 Rusya-Ukrayna çatışmasının birkaç ay önce yaşanan ekonomik başarıları ortadan kaldırmakta olduğunu iddia etti. Ancak Çin-Afrika ilişkilerinin, çerçevelerinin ve kurumlarının yakından bir incelenmesi çatışma sonrası ve Covid-19 sonrası bir dönemde sürdürülebilir bir büyümeyi desteklemenin ne kadar mümkün olduğunu gösteriyor.
Afrika kıtası, egemen ekonomiler üzerinde olumsuz bir etki yapan ve siyasi liderliklerin dayanıklılığını test eden 2022’deki küresel ve jeopolitik şoklardan etkilenen uçtaydı. Ukrayna krizi şimdiye kadar hiçbir dinme eğilimi göstermezken, önceki yıllardaki başarıları ortadan kaldırılma riski taşıyan Afrika göz ardı edilemez.
KALİTELİ İŞ BİRLİĞİNİ TEŞVİK ETMENİN ÖNEMİ
Bunun ışığında, Çin ana karasının ile ilişkisinin tarihsel temeli altyapı, enerji, elektrik üretimi, girişimcilik ve yoksulluğun azaltılması programlarında 2022 ve sonrasındaki yatırımların bir ihtimal olarak saldığı sömürgecilik sonrası dönemde bir iyimserlik sağlıyor. Covid-19 sonrası dönemde kıtanın küresel hegemonik tutumun zararlı etkilerinden koruyabileceğinden kuşkunuz olmasın. 2022’nin ilk çeyreğinde 12-14 milyon kadar ve ikinci çeyreğinde enaz 15-16 milyon insanın Afrika Boynuzu gibi bölgelerde Nisan 2022’de ağırlaşan kuraklık nedeniyle ağır gıda güvensizliği yaşayacağı tahmin edildiği dikkate alındığında bunu yapmak şarttır. Sonuç olarak, iklim değişikliği ve uluslararası ilgisizliğin en kötü etkileriyle karşı karşıya olan coğrafi bölgeler bölgesel bağlantılılık da dâhil anlamlı yatırımlara ihtiyaç duyuyor.
Çin Başbakanı Li Keqiang sık sık Kuşak ve Yol İnisiyatifi çerçevesinde, kıtanın doğu limanlarını iç bölgelere bağlayan Mombaso’dan Nairobi’ye ya da Etiyopya’daki Addis Ababa’dan Cibuti’ye bağlayan tren yolu projelerini hayata geçirmek de yüksek dâhil kaliteli iş birliğini teşvik etmenin önemini vurguladı. Sağlam bir altyapı temeli arz tarafındaki şoklar ve artan küresel petrol fiyatları karşısında kıtalararası ticaretin devam etmesi için hayati öneme sahiptir.
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Kongeferansı’na (UNCTAD) göre, salgın ve düşük emtia fiyatlarının birleşmesi Afrika’nın Doğrudan Yabancı Yatırımlarında 2020 yılında yüzde 16’lık bir düşüşle sonuçlanırken uluslararası finansal proje açıklamaları da yüzde 74 azaldı. Kıta 2022’de Doğu Avrupa'daki krizin küresel tahıl fiyatları üzerindeki etkisi, gıda güvensizliği, azalan yabancı rezervler ve artan küresel yoksulluk gibi daha acil sorunlarla karşı karşıya.
TARİHSEL ÇİN-AFRİKA İLİŞKİSİNİN YARARLARI
Ekonomik dengesizliklerin kıta içinde gerçekleşmemesi için 2022’de artan proje finansmanını karşılamak için sağlam bir finansal sistemin her yerde bulunması şart. 19 Afrika ülkesinden 42 doğrudan katılımcının yer aldığı, ödeme ve takas hizmetlerini sağlayan Sınırlararası Bankalararası Ödeme Sistemi bu bakımdan ideal bir girişimdir. Benzer şekilde, 2022’de altyapının büyümesi gerekirken, bankalararası ödeme sistemi özellikle Çin Merkez Bankası’nın Mısır, Nijerya, Güney Afrika ve Fas gibi ülkelerle toplam 11,5 milyar dolarlık para birimi swap anlaşmaları imzalamış olmasının ışığında ülkelere rahatlama sağlıyor.
Ek olarak, kıta 2022’de azalan ekonomik faaliyetlerle yüz yüze kalırken, hükümetlerin korumacılığa karşı çok taraflılığı tercih etmeleri gereklidir. Bu bakımdan Çin’in Doğu ve Batı Afrika ticaret ve Kalkınma Bankası’nın yanı sıra Afrika Kalkınma Bankası’na katılması gibi Afrika'nın çok taraflı fon ajanslarına yardım etmek 996 milyon dolara yakın katkıların Afrika Kalkınma Fonu’nda kullanıma hazır hale gelmesine izin veriyor.
Çin fonları borç ödemelerinde, ABD'nin borç tuzağı diplomasisi ve ekonomik sömürgeciliğin Afrika ülkelerinin Çin yatırımları nedeniyle uğraşmak zorunda oldukları gerçekler olduğu söylemlerinin aksine Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Alanı’nı gerçekleştirmek için enerji açıklarını azaltmayı ve alt yapı projeleri sağlamayı hedeflemeye devam ediyor.
Bir arada Yaşamanın Beş İlkesi’ni uygun olarak sağlanan yardıma normal olarak, egemen devletlerin içişlerine siyasi müdahaleyi içiren finansal olmayan gereklilikler eşlik etmiyor. Ağır siyasi istikrarsızlık yaşayan kıtada bir rejim değişikliği siyaseti yok. 2022’de ortaya çıkan rahatsız edici gerçekler ve Uluslararası Para Fonu’nun Afrika'nın uygun bir Covid-19 mücadelesini sürdürebilmek için 2025’te ek 285 milyar dolarlık bir finansmana ihtiyaç duyduğu tespiti ile birlikte, Afrika'nın ayakta kalmak için iyi huylu, samimi ve anlamlı yatırımlara ihtiyacı var. 2022’de ve sonrasında tarihsel Çin-Afrika ilişkisinin yararlarından faydalanmak doğru yolda atılan bir adımdır.
