CGTN / Hamzah Rifaat Hussain
Çin Cenevre’deki Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi’nin (UNHRC) 50. dönem toplantısında Amerika Birleşik Devletleri’ni (ABD) Afganistan'a koyduğu, ülkenin ağır insani ve ekonomik kötü durumunu daha da kötüleştirmeye devam eden zorlayıcı yaptırımları derhal kaldırmaya çağırdı. Kabil’in ekonomik çöküşü Joe Biden yönetiminin Afganistan'ın merkez Bankası varlıklarını dondurmaktaki duygusuzluğuna bağlanabilir. Bu yüzden, ABD Afganistan'da insan hakları konusunda konuşacak bir konumda değil.
Paktia ve Host eyaletlerindeki son depremler sadece, kamu fonlarının eksikliği, kitlesel işsizlik ve ağır güvenlik sorunları dahil ülkenin çeşitli sorunlarını ağırlaştırdı. Bunların çözümü Afganistan finansal sektörünü hedef alan ABD'nin zorlayıcı yaptırımlarının derhal kaldırılmasında yatıyor.
ABD'NİN ZORLAYICI YAPTIRIMLARI
UNHRC’nin 50. Toplantısı sırasında, Çin’in Cenevre’deki Birleşmiş Milletler (BM) bürosundaki daimi temsilcisi Chen Xu Afgan halkına siyasi olmayan ve serbest yardımın koşullarının sağlanmasının önemini belirtti. Gerçek şu ki, Afganistan'a on yılları bulan NATO müdahalesi Afganistan'ın bütün etnik gruplarının uzun bir gıda güvensizliği yaşamasıyla birlikte derinden parçalanmış bir toplum ve 2022’de devlet kurumlarının çökmesiyle sonuçlandı.
Mevcut felaketin kökleri derindir ve bunların ele alınması gerekiyor. Biden yönetimi ABD Merkez Bankası’nda tutulan ve Afganistan Merkez Bankası’nın Afganistan ekonomisinin yaklaşık yüzde 40’ına denk 7 milyar dolarlık varlıklarına el koyma kararından dönmedi. Ek olarak, halkın hakkı olan fonların tutulmasının sismik etkisi finansal sektörde hissedilebilir. Uluslararası Para Fonu (IMF) Kabil’in rezervlerinin dondurulmasından beri nakit eksikliği ve bununla ilgili bankacılık işlemlerinin yapılamamasının Afganistan bankalarının çalışmasını engellediğini bunun da tarımsal çıktının azalması, çocukların kötü beslenmesi ve artan fiyatlarla sonuçlandığını açıkladı.
CENEVRE’DEKİ MESAJ ÇOK NET
Yine de Biden yönetimi Afganistan'a yaptırımların konmasından sonraki ilk dört ayın ülke para biriminin değerini azaltmasına rağmen Afganistan’da insan haklarının koruyuculuğunu yapmaya devam ediyor. Finansal çöküş bankaların haftalık nakit çekme miktarını 400 dolarla sınırlaması ile daha da ağırlaşırken daha fazla insan açlığa ve işsizliğe düştü. Ama, kabile yaptırımları savunanlar, yardım ülke gelirinin sadece bir kısmını karşılayacağı için uluslararası yardımın onlarca yıllık savaş nedeniyle yerel ekonomide görülen yaygın çöküşü telafi edemeyeceği gerçeğini açık bir şekilde inkâr etmek konusunda katılar. 2022’deki böyle yürek burkan gerçekler Afgan ekonomisinin toparlanması ümitlerini yok etti ve insanlar kendilerinin hatası olmayan bu çıkmazın bedelini ödemeye devam ederken Çin gibi bölge ülkelerinin yardım sağlama çabaları devam ediyor.
Bu tür ilgisizlik, tek taraflı zorlayıcı yaptırımların, insan hakları üzerine olumsuz etkisi Özel Raportörü Alena Douhan ve aşırı yoksulluk ve insan hakları Özel Raportörü Reem Al gibi BM insan hakları uzmanları tarafından eleştirildi. İki uzman Nisan 2022’de yayınladıkları ortak açıklamada, Afganistan Merkez Bankası varlıklarına el konulmasını yenileyen 14064 numaralı Amerikan Başkanlık Emri’nin ağır sonuçları konusunda uyarıda bulundu. ABD'nin uluslararası insan hakları yükümlülüklerine saygı göstermesi ve Afgan toplumu üzerinde olumsuz etkileri olan tek taraflı önlemlerini kaldırması istendi. Bu önlemler, önlemleri ülkeye yapılan bir “haksızlık” olarak tanımlayan Kabil’deki Afganistan Merkez Bankası tarafından da kınandı. UNHRC’nin Cenevre’deki 50. Toplantındaki mesaj açıktır.
