19 Mayıs 1919, Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a ayak basarak, ülkenin ve ordunun durumu üzerine ilk gözlemlerini yaptığı ve bugünlerin temelinin atıldığı bir tarihtir. Aynı zamanda Atatürk’ün eseri Nutuk da bu tarihte başlar.
1918 Mondros Mütarekesi sonrasında ülkemizin birçok bölgesi düşman işgaline uğramış vaziyetteydi. Anadolu’ya düşman kuvvetleri henüz girememişti. Memleketin dört bir yanında bu işgallere karşı halk direniş göstermekteydi.
Mustafa Kemal Paşa, 9.Ordu Müfettişi olarak Samsun’a gönderilmişti. Emrinde iki kolordu bulunmaktaydı. Bu görev Mustafa Kemal Paşa’ya geniş yetkiler sağlıyordu. Paşa’nın Samsun’a yollanmasının gerekçesi, bölgedeki tedbirsizlik ve güvensizlik olaylarını yerinde gözlemleyip gerekli önlemleri almaktı. Mustafa Kemal Paşa ise ulusal egemenliğe dayanan, kayıtsız şartsız ve bağımsız yeni bir Türk devleti kurmanın gerekli olduğunu düşünüyordu.
ATATÜRK’ÜN GÖZÜNDEN ANADOLU’NUN DURUMU
Mustafa Kemal Atatürk, Milli Mücadele’yi başından sonuna kadar meşru bir hak mücadelesi olarak yürüttü. İşgallere karşı başlayan hak ve hukuk direnişine Müdafaa-i Hukuk adı da işte bu sebeple verildi. Atatürk, Nutuk’un daha ilk sayfalarında, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarken gördüğü o korkunç manzarayı “Genel Durum ve Görünüş” başlığı altında şöyle anlatıyor:
“Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu topluluk genel savaşta yenilmiş, koşulları ağır bir ateşkes antlaşması imzalanmış, büyük savaşın uzun yılları boyunca millet yorgun ve yoksul bir durumda. Milleti ve ülkeyi genel savaşa sürükleyenler kendi yaşamlarının kaygısına düşerek yurttan kaçmışlar. Vahdettin soysuzlaşmış, kendini ve yalnız tahtını koruyabileceğini umduğu alçakça önlemler araştırmakta. Damat Ferit Paşa’nın başkanlığındaki hükümet güçsüz, onursuz, korkak; yalnız padişahın isteklerine uymuş, onunla birlikte kendini koruyabilecek herhangi bir duruma boyun eğmiş. Orduların elinden silahları ve cephanesi alınmış ve alınmakta. İtilaf devletleri, ateşkes antlaşması hükümlerine uymayı gerekli görmüyorlar.”
İşte 19 Mayıs 1919 tarihi, Atatürk’ün attığı bu adımlarla başlayan ve Türkiye Cumhuriyeti’ne kadar gelen sürecin başlangıcıydı.
19 MAYIS’IN BAYRAM OLMA SÜRECİ
19 Mayıs, 1919 tarihinde bayram olarak ilan edilip kutlanmaya başlanmadı. Birçok milli bayramımız gibi 19 Mayıs da Cumhuriyetin ilanından sonra kutlanmaya başlandı.
İlk defa 24 Mayıs 1935 tarihinde Beşiktaş’ın girişimleriyle “Atatürk Spor Günü” adı altında Fenerbahçe ve Galatasaray sporcularının da katılımıyla kutlandı. Bu etkinliğin amacı, Türk gençliğinin Atatürk’e olan minnet ve sevgisini gösterebilmesiydi.
Bu etkinlikten birkaç yıl sonra Beşiktaş kurucu üyelerinden Ahmet Fetgeri Aşeni, Ankara’da düzenlenen spor kongresinde bu bayramın bütün gençliğe mal edilmesi gerektiğini ve “Gençlik ve Spor Bayramı” adı altında her yıl kutlanmasını önerdi. Bu öneri kongrede oylanarak kabul edildi. Tasarı, Atatürk tarafından da onaylanarak 1938 yılı Haziran ayından itibaren her yıl kutlanmaya başlandı.
19 MAYIS 2022…
Ve, bugün 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı. Milli Mücadele’nin başlangıcının 103. yılı. Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Anadolu’ya geçerek Milli Mücadele’yi başlatmak için Samsun’a ayak bastığı gün… O’nun ilk adımıyla başlayan 19 Mayıs, işgalci emperyalist ülkelere karşı verilmiş kurtuluş ve bağımsızlık savaşının ilk adımıdır. 19 Mayıs bir ulusun yazgısını değiştiren büyük bir devrimin ilk ışığıdır.
19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’mız kutlu olsun.
